Sosyal Girişimcilik Sözlüğü

Sosyal girişimcilik ekosisteminde yürütülen tartışmalara dâhil olmak ve bu alana katkıda bulunmak isteyenler için bir sosyal girişimcilik sözlüğü hazırladık.

Asansör Konuşması: Karşınızdaki kişiye/potansiyel bir yatırımcıya girişiminizi anlatmak için kısa ve etkili olacak şekilde yapmanız gereken konuşma. Asansör konuşmasının 30 saniye ile 1 dakika arasında sürmesi; açık, sizi ve girişiminizi tanıtan ve girişimin faydasını ortaya koyan kısa bir konuşma olması gerekmektedir.

B-Corp: İş dünyasında başarı kriterlerini farklı bir şekilde tanımlayarak finansal ve finansal olmayan değerlerini sürdürülebilir bir şekilde yöneten ve tüm paydaşları için yarattığı değeri ortaya koyan şirketler için geliştirilmiş bir hareket ve sertifikasyon sistemi.

Değişim Teorisi: İstenilen bir değişimin belirli şartlarda nasıl ve neden gerçekleşeceğinin anlaşılmasını ve anlatılmasını sağlayan araç. Öncelikle uzun dönemli amaçlar ve ulaşılması istenen sonuçlar belirlenir. Sonra bu sonuçlara ulaşmak için atılması gereken adımlar ve faaliyetler belirlenir. Mantıksal çerçeve yaklaşımından farklı olarak daha geniş çerçeveden koşulları görmeye ve farklı boyutları değerlendirmeye yardımcı olur.

Dernek: Kazanç paylaşma dışında, ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları.

Kooperatif: Ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaç ve istekleri müşterek sahip olunan ve demokratik olarak kontrol edilen bir işletme yoluyla karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya gelen insanların oluşturduğu özerk teşkilatlar.

Girişimcilik filantropisi: Kâr elde etmenin ötesinde, sosyal faydanın sağlanması için geliştirilmiş olan özellikli bir finans türü. Girişimcilik filantropisi kuruluşu ya da sosyal yatırımcı, sosyal girişimleri ve sosyal odaklı girişimleri desteklemek için hibe, borç, hisse gibi farklı finansal araçların birini ya da birkaçını seçerek kullanır. Girişimin dayanıklılığının ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için beceri gelişimi, süreç ve yapı iyileştirmeye yönelik kurumsal destekler de verilir. Sosyal etkinin optimize edilmesi için ölçüm yapılır.

Hızlandırıcı programı: Birkaç haftalık ya da aylık sürelerde belirli bir alan ya da konuda (Örn. uluslararasılaşma, yatırıma hazır hale gelme, ölçeklenme) girişimlere normal ritimleri ile kat edecekleri yolu daha hızlı kat etmeleri için destek veren programlar. Bu programlar çerçevesinde alan kullanımı, mentorluk, ağ oluşturma, yatırımcı görüşmeleri gibi hizmetler sunulur.

Hibe: Belirli amaçları gerçekleştirmek için girişimci, işletme ve STK gibi gerçek ve tüzel kişilere karşılıksız olarak verilen ve geri ödenmesi istenmeyen fonlar. Türkiye’de hibeler genellikle devlet kurumları, uluslararası kuruluşlar ve bazı durumlarda vakıflar tarafından verilir.

Kredi: Bireylere ve işletmelere yönelik finans kuruluşları ya da devlet kurumları tarafından verilen, belirli bir süre içerisinde ve genellikle önceden belirlenmiş bir faiz oranında geri ödenmesi istenen fonlar.

Kuluçka merkezi: Girişimcilere ortak bir çalışma alanı sunan ve iş modellerinin geliştirilmesi ve benzeri için danışmanlık, mentorluk ve ağ kurma gibi kapasite geliştirme ve destek hizmetleri veren merkezler.

Sosyal Finansman: Sosyal amaca yönelik ve sosyal etkilerin yaratılması amacıyla yapılan ve en azından anaparanın belirli bir süre içinde ödenmesi beklenen finansman türü.

Etki Yatırımcılığı: Finansal bir kâr elde etmenin yanı sıra sosyal ve çevresel sorunların çözümüne de katkı sunulmasını amaçlayan yatırım türü. Bu yatırım türünde yatırım ile oluşan etkinin ölçülmesi ve raporlanması ile şeffaflık ve hesap verilebilirliğin sağlanması esastır.

Sabırlı Sermaye: Bir yatırımcının hızlı bir şekilde kâr elde etme beklentisi olmadan finansal bir yatırım yapması.

Sosyal Etki Bonoları: Devletin, bir özel sektör finansman aracısıyla sosyal hizmet alımı için kontrat yapması ve organizasyonun performans hedeflerine ulaşıp ulaşamamasına göre ödeme yapmasını sağlayan finansal araç.

Sosyal İşletme: Sosyal sorunları; bir hizmet, ürün veya model geliştirerek çözmeyi hedefleyen ve elde ettiği kârı sosyal amacı için kullanan işletme.

Sürekli Fonlama (Evergreen funding): Yeni veya mevcut bir işletmeye yavaş bir şekilde sermaye aktarımı yapılması. İşletme, operasyonları için kullanıma hazır olana kadar kısa vadeli ve düşük riskli yatırımlar yapar. Sermayenin aktarıldığı her tarihte vade tarihi yeniden ayarlanır ki işletme ilk ödemesini borçla yapmasın.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları- Küresel Amaçlar: Yoksulluğu ortadan kaldırmak, gezegeni korumak ve tüm insanların barış ve refah içinde yaşamasını sağlamak için küresel iş birliği ile 2030 yılına kadar gerçekleştirilmek üzere konulan hedefler. Birleşmiş Millet Kalkınma Programı UNDP koordinatörlüğünde birçok ülke, topluluk, şirket, sivil toplum kuruluşu, yurttaşın iş birliği ile çözüm aranan sorun alanları sosyal girişimcilerin sorun alanları ile örtüşüyor.

Vakıf: Gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan mal toplulukları. Tüzel kişiliğe haiz ve kâr amacı gütmeyen bu kuruluşlar Türk Medeni Kanunu’na göre kurulur ve faaliyet gösterir. Vakıflar aracılığıyla da sosyal girişimcilik ve sosyal inovasyonla ile ilgili faaliyetler yapmak mümkündür.

Yatırımın Sosyal Geri Dönüşü (SROI- Social Return on Investment): Sosyal girişim ve sosyal odaklı işletmelere yapılan yatırımların geri dönüşünün ölçülmesi için kullanılan bir sosyal etki ölçüm yöntemi. Yatırım geri dönüşleri, sosyal, çevresel ve ekonomik sonuçlar olarak ölçülür ve ilgili parasal değerlerle ilişkilendirilir. Örneğin SROI’nin 3:1 şeklinde olması 1 TL’lik bir yatırımın 3 TL’lik bir sosyal değer ürettiğini gösterir.

Maker Atölyeleri (Makerspace): ‘Kendin Yap’ hareketi ile yaygınlaşan maker atölyeleri bireylerin üretim yeteneklerini keşfetmeleri ve geliştirmelerini destekleyen, iletişim ağlarının ve birlikte çalışma kültürünün ön planda olduğu üretim odaklı ortak çalışma alanlarıdır. Topluluklar ortak çalışma alanında deneyler yaparlar, fikir alış-verişinde bulunur ve birlikte çalışabilecekleri ekip arkadaşları bulurlar.

Tasarım Odaklı Düşünce (Design Thinking): Tasarım Odaklı Düşünme, belirli alan ya da sektörlerle sınırlı olmayan, karmaşık sorunları anlamak ve çözmek üzerine kurulu, yenilikçi çözümleri üretirken insanı odağına alarak merakı, empatiyi ve yaratıcılığı faydalı bir şekilde kullandıran metodolojidir.